ΔΩΜΑΤΙΟ 1 : ΘΑΜΒΙΚΗ ΖΕΥΞΗ
Περίεργη η θαμβική ζεύξη ανάμεσα στο ένδον του καλλιτέχνη και στην καθολική αναγνώριση.
Πώς ο δημιουργός παράγοντας το πιο προσωποπαγές δημιούργημά του εξακτινώνει θαμβικό νήμα στις ψυχές όλων μας;
Το αριστούργημα αναδύθηκε μέσα από τον πιο προσωπικό κόσμο του δημιουργού. Από το μυχό της ιδιαιτερότητάς του. Από μέσα του. Το αριστούργημα είναι κύημα χαρακτηριστικό της ιδιαιτερότητάς του, είναι αυτό που αυτός μόνο, με τον ιδιαίτερο τρόπο του, με την ιδιαίτερη προσπάθειά του, μέσα στον ιδιαίτερο χρόνο και τόπο του, έπλασε. Το αριστούργημα που πρόβαλε στον κόσμο, είναι το πιο δικό του, το πιο προσωποπαγές του δημιούργημα.
Το αριστούργημα ξεπροβάλλει στον κόσμο. Και ίσταται. Στεκόμαστε και’ μεις γύρω του και το παρατηρούμε. Ο καθένας μας με τα δικά του μάτια, τα δικά του κριτήρια. Απροετοίμαστοι, χωρίς πρόθεση να το ασπαστούμε. Ο καθένας μας φορέας του δικού του κόσμου βιωμάτων, επιρροών, καταγραφών. Στεκόμαστε και παρατηρούμε το αριστούργημα πάνω στο σώρευμα των καταγραφών μας οι οποίες είναι συμπεπηγμένες με τη διαφορετικότητά μας.
Μαζεμένοι σε μια συνθήκη παρατήρησης όπου δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί το εμείς, παρά μόνο συμβατικά. Διότι σ’ αυτήν τη συνθήκη επιτελούμε εξατομικευμένους, αποκλειστικούς και ανέμητους σχετισμούς με το αριστούργημα που ίσταται στο κέντρο. Παρότι μαζί, συμπαρευρισκόμενοι σε ένα ομού, τελούμε εξολοκλήρου μόνοι μας αδιαμεσολάβητους αμοίραστους και αποκλειστικούς σχετισμούς με το αριστούργημα.
Σ’ αυτήν τη συνθήκη.
Σ’ αυτήν τη συνθήκη της πληθυντικής παρεύρεσης ανθρώπων, οι οποίοι σχετίζονται εξατομικευμένα και ανέμητα με το αριστούργημα, συντελείται ένα περίεργο συμβάν: η ευρεία θαμβική αναγνώριση του αριστουργήματος.
Κάθε ένας από εμάς, ασυνεννόητα και ασυνέργητα, χωρίς σκοπιμότητα, αποδίδει αυτόβουλα στο αριστούργημα θαμβική αναγνώριση. Εγώ για μένα, εσύ για σένα, καθένας ατομικά και ανεξάρτητα αποδίδει στο αριστούργημα αναγνώριση. Αναγνώριση βιωμένη ως αρέσκεια, ως θάμβος, ως συγκίνηση, ως ενστερνισμός, ως προσήλωση. Μα κι ως απαρέσκεια και άρνηση και απόρριψη. Σε κάθε περίπτωση όμως, αφότου εισχώρησε βαθυτικά η επίδραση του αριστουργήματος και διακίνησε.
Απότιση φόρου τιμής, ωσάν να προσέρχονται προσκυνητές και να αποθέτουν ένα θαμβικό ανάθημα στο αριστούργημα. Σε μια πομπή ανεξάντλητη, συναπαρτιζόμενη από προσκυνητές από όλους τους γεωγραφικούς τόπους και από όλες τις ιστορικές φάσεις της ζωής του αριστουργήματος.
Αυτό είναι το φαινόμενο της θαμβικής αναγνώρισης που συμβαίνει για λογαριασμό του αριστουργήματος.
Ας δούμε μαζί την εικόνα:
Το αριστούργημα ίσταται στο κέντρο. Ατενίζεται από ανθρώπους που το περιστοιχίζουν. Οι άνθρωποι είναι αυτόνομοι και δε συνδέονται μεταξύ τους ως προς το σχετισμό τους με το αριστούργημα. Κάθε ένας σχετίζεται με το Αριστούργημα εξατομικευμένα και ερμητικά. Κάθε ένας αποδίδει στο αριστούργημα αναγνώριση.
Το αριστούργημα ωσάν ένα πολύπλευρο πρίσμα διανέμει την όψη του ισότιμα στο πλήθος των παρατηρητών του. Ιστάμενο στο επίκεντρο διατείνει νήματα σχετισμού προς όλες τις κατευθύνσεις. Ένα θαμβικό γαϊτανάκι στήνεται ολόγυρα. Το αριστούργημα εξακτινώνεται διατιθέμενο στο πλήρες σε όλους τους παραρηρητές του. Και δύναται ανεξάντλητα να εξακτινώνεται, καταμοιραζόμενο μεν μα διαμένον ακέραιο για κάθε νομέα του.
Το αριστούργημα είναι ισχυρό. Την θαμβική του ισχύ ασπάζονται οι παρατηρητές.
Το αριστούργημα είναι το δημιούργημα του δημιουργού. Ο δημιουργός παρασκευάζει το αριστούργημα, το οποίο έχει τη δυναμική να εξακτινώνει ζευκτικά θαμβικά νήματα και να προσελκύει ανθρώπους σε σχετισμό. Ο δημιουργός οργανώνει παράγοντες και παρασκευάζει ένα αντικείμενο το οποίο διαθέτει αυτή τη μοναδική ισχύ.
Ο δημιουργός ασχολείται επίμονα και παρασκευάζει το αριστούργημα. Ο δημιουργός εργάζεται εμβαθύνοντας στην ιδιαιτερότητά του. Αξιοποιεί τις πολύ δικές του δυνάμεις, τις ιδιαίτερες ικανότητές του για να παρασκευάσει το αριστούργημα. Το αριστούργημα είναι το κύημα της ιδιαιτερότητάς του, του Προσωποπαγούς τρόπου με τον οποίο κατεργάστηκε το αριστούργημα.
Ανακύπτει το ερώτημα:
Πώς συμβαίνει αυτό που παρήχθη μέσα από εμβαθυτική άσκηση της ιδιαιτερότητας και του Προσωποπαγούς, να αφορά και να αγγίζει τόσους άλλους;
Ποιό είναι το νήμα που συνδέει την ενδοχώρα της ιδιαιτερότητας, το ένδον του Προσωποπαγούς με την ευρεία αναγνώριση;
Η ευρεία αναγνώριση συντίθεται από χορηγημένες συναινέσεις από μέρους ανθρώπων, δηλαδή φορέων ιδιαιτερότητας. Πώς η εμπέδωση και η καταξίωση της ιδιαιτερότητας του δημιουργού όπως αποκρυσταλλώνεται στο αριστούργημα συνδέεται ισχυρά μ’ αυτές τις ατομικές και αδιασύνδετες ιδιαιτερότητες των άλλων, που τις λένε «προσωπικότητες»;
Είναι η πρώτη επαφή του επισκέπτη με την έκθεση.
Στο χώρο, μια τεράστια εικόνα, η Francoise Gilot του Πικάσο, προβάλλει πελώρια (6 μέτρα ύψος) και προκαλεί το θάμβος. Το βλέμμα συλλαμβάνεται από την θαμβωτική ετοιμότητα του αριστουργήματος.
Στην άλλη άκρη του χώρου υπάρχει μια γυάλινη σφαίρα. Ο επισκέπτης προσεγγίζει. Μέσα στη σφαίρα διακρίνεται η φιγούρα ενός ανθρώπου που σχεδιάζει. Είναι ο Picasso.
Γιατί είναι κλεισμένος ο Picasso σε αυτήν την σφαίρα, σ’ αυτόν τον θύλακα που μοιάζει με το εργαστήριό του;
Μέσα σ’ αυτή τη σφαίρα παριστάνεται μια στιγμή από την ιδιωτική συνθήκη δημιουργίας του δημιουργού.
Από εκείνη τη συνθήκη, σε συγκεκριμένο τόπο και χρόνο, όπου με εντατική άσκηση των δικών του πολύ ξεχωριστών εκφραστικών μέσων, παράγεται το Έργο που καταλαμβάνει το χώρο και προκαλεί τώρα το θάμβος.
Επισκέπτες από όλες τις εποχές και τις μεριές του κόσμου προσέρχονται και συναινούν θαμβικά στο αριστούργημα.
Από το εργαστήριο εμβάθυνσης στην εκφραστική ιδιαιτερότητα, στην απόλυτη έκθεση. Εκεί όπου συντελείται η θαυμαστική αποδοχή του αριστουργήματος από τους ανθρώπους. Ζεύξη θαμβική από τον τόπο της απόλυτης εμβάθυνσης, στην καθολική αναγνώριση.
Δεν είναι περίεργο που αυτό που παράγει ο δημιουργός εμβαθύνοντας στην ιδιαιτερότητά του, αφορά και αγγίζει τόσους πολλούς, τόσο διαφορετικούς;
Αυτό που ο Picasso σχεδιάζει προβάλλεται στο χώρο.
Από την άκρη του χρωστήρα του ξεκινά μια φωτεινή δέσμη που καταλήγει στο αριστούργημα, υλοποιώντας τη σύνδεση της δημιουργικής ιδιώτευσης με την καθολική θαμβική συναίνεση στο αριστούργημα.
Μια γωνιά του δωματίου μιλάει για κάτι άλλο. Για το «όμμα» που είναι κυρίαρχο όργανο πρόσληψης.Προβάλλει σε κοντινό πλάνο ένα ανθρώπινο μάτι (video). Η κόρη κινείται, συστέλλεται και διαστέλλεται καθώς το όμμα διατρέχει το έργο. Το όμμα όταν ατενίζει το αριστούργημα, δεν το περιεργάζεται ανοργάνωτα και τυχαία, αλλά υπηρετεί την επιθυμία να «εννοηθεί» το αριστούργημα. Να «εννοηθεί» δεν εννοούμε αναγκαστικά με όρους λογικής, αλλά περισσότερο με πρόθεση οικείωσης με αυτό. Ακούγεται λόγος:
«Το όμμα είναι η αιχμή του εννοείν.
Δεν είναι μια χάσκουσα οπή που συλλέγει αδιακρίτως. Το όμμα εφαρμόζει μια εννοητική ψηλάφιση. Το θάμβος ενδέχεται να είναι αισθητική διαστολή ενόψει του εφικτού της εννόησης.»